دانشگاه صنعتی شریف در رویداد «رگ تک» میزبان فعالان صنعت پرداخت و کارشناسان بانک مرکزی بود تا در همایش نظام پرداخت و فناوریهای نوین، به بررسی چالشها، فرصتها و آینده نظارت هوشمند در ایران بپردازند. این رویداد با حضور پژوهشگران، مدیران فناوری و متخصصان حوزه بانکی برگزار شد و محورهای اصلی آن حول هوش مصنوعی، کلانداده، بلاکچین و توسعه زیرساختهای نوین نظارتی بود.
تحول در رویکردهای نظارت مالی
دکتر مومن واقفی، معاون فناوریهای نوین بانک مرکزی، در سخنرانی خود تاکید کرد که نظارت سنتی بر کسبوکارهای مبتنی بر فناوری دیگر کافی نیست. او توضیح داد که با پیچیدگیهای جدید و ظهور مدلهای پلتفرمی و دادهمحور، بانکها و شرکتهای پرداخت با هزینههای بالای انطباق و ریسکهای سیستمی مواجه هستند و تنها راهکار، حرکت به سمت نظارت هوشمند، محور داده و ریسکمحور است.
وی افزود: فناوریهایی مانند هوش مصنوعی به عنوان ابزار پیشران، سامانههای مدیریت تقلب، مدیریت ریسک و تشخیص تراکنشهای نامتعارف را شکل میدهند. همچنین، زیرساختهای نوین مثل بلاکچین میتوانند امکان نظارت لحظهای و شفاف را فراهم کنند و جایگزین روشهای سنتی شوند.
تجربه شاپرک در کشف تقلب و مدیریت تراکنشها
شبیری از شرکت شاپرک به تشریح تجربه عملی این شرکت در شناسایی دستگاههای غیرمجاز خارج از کشور پرداخت. او توضیح داد که با استفاده از دادههای بانکی، الگوریتمهای هوش مصنوعی و رصد میدانی، توانستهاند 3200 دستگاه شناسایی و مسدود کنند و با استفاده از کارتهای بانکی، دادههای عوارض خروج، و گزارشهای میدانی، دقت 82% در شناسایی تراکنشهای مشکوک خارج از کشور به دست آمده است.
او افزود که این فرآیند شامل چند مرحله است:
- تحلیل اولیه دادهها: بررسی تعداد و حجم تراکنشها، زمان و مکان انجام تراکنشها.
- اعتبارسنجی و رصد میدانی: بازدید حضوری یا همکاری با PSPها برای تایید وجود یا عدم وجود دستگاه.
- مدلسازی و الگوسازی هوشمند: ساخت پروفایل رفتاری پذیرندگان و شناسایی الگوهای مشکوک با استفاده از هوش مصنوعی.
- گزارشدهی و اقدام قانونی: ارائه گزارش به بانک مرکزی و مسدودسازی دستگاههای غیرمجاز.
شبیری تاکید کرد که بدون همکاری نهادهای مختلف و دسترسی به دادههای جامع، این کار ممکن نبود و نمونه موفق شاپرک میتواند الگویی برای سایر کشورها باشد.
چالشها و فرصتهای تنظیمگری پلتفرمها
باقری اصل در سخنرانی خود به تضاد میان پلتفرمهای بزرگ و تنظیمگرها پرداخت. او گفت که پلتفرمها با الگوریتمهای هوشمند خود، اغلب با قوانین سنتی در تضاد هستند و دولتها برای حفظ رقابت، جلوگیری از فرار مالیاتی و تضمین حاکمیت، مجبور به اعمال تنظیمگری هستند.
او با اشاره به تجربه کشورهای مختلف توضیح داد:
بریتانیا از مدل باغبان استفاده میکند: استراتژی متمرکز با سندباکسهای مشارکتی برای تسهیل نوآوری.اتحادیه اروپا از مدل معمار بهره میبرد: قوانین و مقررات دقیق و یکسان که از بالا به پایین اجرا میشوند.
کره جنوبی و مالزی: ترکیبی از این رویکردها با تمرکز بر انعطافپذیری بازار و تشویق سرمایهگذاری استارتاپی.
باقری اصل همچنین تاکید کرد که ایجاد سندباکسهای استراتژیک و متناسب با اهداف ملی میتواند نوآوری را تسهیل کرده و تضاد میان پلتفرمها و رگولاتور را کاهش دهد.
اهمیت دانشگاه و پژوهش
رگ تک نشان داد که دانشگاهها نقش مهمی در توسعه نیروی انسانی متخصص، پژوهش کاربردی و استانداردسازی فناوریهای نوین دارند. همکاری دانشگاه، صنعت و نهادهای نظارتی کلید موفقیت در مسیر هوشمندسازی نظارت و کاهش ریسکهای سیستمی است.
همایش دانشگاه صنعتی شریف به روشنی نشان داد که نظارت هوشمند، محور داده و مبتنی بر فناوری، راهکار اصلی مقابله با چالشهای جدید نظام پرداخت است و هوش مصنوعی، کلانداده و زیرساختهای نوین ابزارهای اصلی این تحول هستند. تجربه عملی شاپرک، مدل موفقی برای کشف تقلب و مدیریت تراکنشها ارائه میدهد و تعامل میان پلتفرمها، تنظیمگرها و دانشگاهها برای توسعه بازار و کاهش تضادها حیاتی است. از طرف دیگر سرمایهگذاری بر نیروی انسانی متخصص و زیرساخت داده، پیشنیاز تحقق پارادایم نظارت هوشمند است.
در نهایت میتوان امیدوار بود که آینده نظام پرداخت ایران، هوشمند، دادهمحور و نوآورانه خواهد بود و تحقق آن مستلزم همکاری مستمر نهادهای حاکمیتی، دانشگاهها و شرکتهای فناوری است.
اولین باشید که نظر می دهید