دیوار چین؛ طویل ترین معجزه در سرزمین اژدها

دیوار چین را می‌توان یکی از بزرگترین سازه‌های دفاعی جهان و از شاهکارهای مهندسی بشر دانست که طی چندین قرن، توسط سلسله‌های مختلف چینی ساخته شده است. این دیوار با طولی حدود 21196 کیلومتر برای محافظت از حملات اقوام مهاجم به‌ویژه مغول‌ها از شرق تا غرب چین کشیده شده است. این شاهکار معماری دفاعی باستانی، از مشهورترین جاذبه‌های کشور چین است و هر ساله باعث شگفتی میلیون‌ها بازدیدکننده می‌شود.

دیوار چین کجا واقع شده است؟

دیوار چین یکی از طولانی‌ترین دیوارهای جهان است که مسیر پرپیچ‌و‌خم آن بر فراز کو‌ه‌های شیب‌دار و ناهموار، مناظر عالی را به نمایش می‌گذارد. اگر برایتان سوال است که دیوار چین از کجا تا کجاست، باید بگوییم که طبق راهنمای سفر به چین این سازه عظیم از شانهایگوان (Shanhaiguan) در شرق تا شهر جیایوگوان (Jiayuguan)، در شمال غربی کشور امتداد دارد. به‌طور کلی، دیوار بزرگ چین از شمالی‌ترین مرز کشور دفاع می‌کند.

یک بررسی باستان‌شناسی در سال 2012 تخمین زد که این دیوار از 15 استان عبور می‌کند و تا نزدیکی مرز کره امتداد دارد. اگرچه احتمالا بخش‌هایی از این دیوار تا بیابان‌های چین و قسمت‌های دورافتاده هم امتداد داشته‌، اما از بین رفته‌اند و چیزی از آن‌ها باقی نمانده است. به‌طور کلی، از چندین شهر مختلف می‌توان به‌راحتی به دیوار رسید؛ بااین‌حال، پکن محبوب‌ترین پایگاه برای بازدید از دیوار بزرگ محسوب می‌شود.

تاریخچه دیوار چین

برای قرن‌ها و قبل از اینکه چین کشوری متحد شود، دیوارها در برابر متخاصمان، از مرزها دفاع می‌کردند. طبق بررسی‌ها، تخمین زده شده است که دیوار بزرگ چین بیش از 2 هزار و 300 سال سابقه دارد. ساخت دیوارهای اولیه را می‌توان بین سال‌های 476 تا 770 قبل از میلاد، دانست. قدیمی‌ترین قست دیوار، احتمالا بین ایالت‌های لو و چی در حدود 650 قبل از میلاد ساخته شده است.

بعد از آن، در حدود سال 220 قبل از میلاد، کین شی هوانگ (Qin Shihuang) که اولین امپراتور هم نامیده می‌شود، چین را متحد کرد. او فرآیند ادغام دیوارهای موجود را آغاز کرد تا یک خط دفاعی متحد در برابر آزار و اذیت مغول‌ها تشکیل شود. در آن زمان، خاک و چوب بیشتر دیوار را تشکیل می‌دادند. سپس در زمان سلسله یوان؛ اولین سلسله‌ای که در آن کل چین توسط قوم غیر هان، یعنی مغول‌ها کنترل می‌شد، ساخت دیوار متوقف شد؛ زیرا در آن دوران، چین و مغولستان در شمال یکی بودند.

چین در دوران سلسله مینگ شکوفا شد و قدرت نظامی آن افزایش یافت. به‌طور گسترده‌ای، بیشتر دیوار چین در زمان سلسله مینگ ساخته و بازسازی شد. در آن زمان، امپراتوران مینگ دیوار را با ساخت برج‌های دیده‌بانی و سکوها بهبود بخشیدند. در نهایت، با روی‌کارآمدن سلسله چینگ، ساخت دیوار پایان یافت و در سال 1957، به‌عنوان یک جاذبه توریستی به روی عموم باز و به‌عنوان یکی از عجایب هفتگانه جهان شناخته شد.

بخش های گوناگون دیوار چین

جالب است بدانید که دیوار بزرگ چین، از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شود که هر کدام ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود را دارند. در ادامه شما را بهترین بخش‌های این دیوار آشنا می‌کنیم.

بخش بادالینگ (Badaling)

بادالینگ در 70 کیلومتری پکن، محبوب‌ترین قسمت در بین گردشگران چینی و همچنین شلوغ‌ترین بخش دیوار بزرگ است که به‌خوبی بازسازی شده و در سال 1957 برای گردشگری در معرض تماشا قرار گرفت. درحال‌حاضر، این بخش پربازدید، تجاری‌ترین بخش دیوار هم به شمار می‌رود. دیوار و برج‌ها به‌طرز استادانه‌ای در بادالینگ بازسازی شده‌اند تا گردشگران در تمام سنین، به‌راحتی بتوانند روی دیوار بزرگ قدم بزنند.

این بخش امکانات بسیار خوبی مانند تله‌کابین، موزه و… هم دارد و شما می‌توانید مناظر شگفت‌انگیز زیر پایتان را از آن‌جا تماشا کنید.

بخش موتیانیو (Mutianyu)

موتیانیو شلوغی کمتری نسبت به بادالینگ و بیشترین محبوبیت را در میان گردشگران بین‌المللی دارد. این بخش تنها 75 کیلومتر با مرکز شهر پکن فاصله دارد و در آن می‌توانید شاهد مناظر عالی از فضای سبز اطراف، دیوارهای باشکوه و برج‌های بازسازی‌شده، باشید.

امکانات توریستی بخش موتیانیو (امکاناتی مانند رستوران‌های چینی، تله‌کابین و…) پس از بادالینگ، در رتبه دوم قرار دارند و بیشتر از سایر بخش‌های دیوار بزرگ هستند. ناگفته نماند که این بخش برای پیاده‌روی بسیار ایده‌آل و به‌راحتی هم قابل دسترسی است.

بخش جینشانلینگ (Jinshanling)

اعتقاد بر این است که جینشانلینگ زیباترین قسمت در بین تمام بخش‌های دیوار چین است. این بخش که در حدود 160 کیلومتری پکن قرار دارد، با داشتن مناظر فوق‌العاده، به‌عنوان بهشت عکاسان هم شناخته می‌شود. ناگفته نماند که بخش‌های از جینشانلینگ به‌طور کامل بازسازی نشده‌اند؛ بنابراین اگر می‌خواهید قسمت‌های قدیمی دیوار را ببینید، این بخش گزینه‌ای مناسب است.

به‌طور کلی شما می‌توانید از تجربه پیاده‌روی لذت‌بخش در جینشانلینگ لذت ببرید؛ جایی که آسمان آبی با منظره‌ای سبز رنگ تلاقی می‌کند.

بخش سیماتای (Simatai)

سیماتای ​​را می‌توان بخشی منحصربه‌فرد و زیبا از دیوار بزرگ دانست که به شهر آبی گوبی در حدود 120 کیلومتری پکن متصل است. یکی از ویژگی‌های برجسته سیماتای ​​فرصت کاوش در دیوار هنگام شب است و آن را به یکی از تنها بخش‌هایی تبدیل می‌کند که می‌توانید از بازدید شبانه آن لذت ببرید.

در صورتی که به کوهنوردی و ماجراجویی علاقه‌مندید، این بخش برایتان بسیار مناسب است؛ بنابراین بازدید از آن به گردشگران مسن و کودکان توصیه نمی‌شود. جالب است بدانید ک برای صعود به قسمتی از سیماتای که به راه‌پله بهشت شهرت دارد، مجبورید چهار دست‌وپا حرکت کنید.

بخش جیانکو (Jiankou)

خطرناک‌ترین بخش دیوار را می‌توان بخش جیانکو دانست که در حدود 100 کیلومتری پکن قرار دارد. این بخش کاملا دست‌نخورده است و قسمت‌هایی از آن بسیار شیب‌دار و خطرناک‌اند؛ طوری که شیب بخشی از جیانکو، حدود 90 درجه است. این بخش برای علاقه‌مندان به کوهنوردی و انجام کارهای هیجان‌انگیز مناسب خواهد بود؛ اما پیشنهاد می‌کنیم حتما با یک راهنما برای تماشای جیانکو همراه شوید و امکانات کافی داشته باشید.

بخش هوانگ‌هواچنگ (Huanghuacheng)

هوانگ‌هواچنگ بسیار متفاوت از بخش‌های دیگر دیوار است؛ زیرا برخی از قسمت‌های آن در یک دریاچه بزرگ زیبا غوطه‌ور شده‌اند. علاوه بر مناظر دیدنی اطراف، از دیگر زیبایی‌های این بخش می‌توان به باغ شاه‌بلوط کنار آن اشاره کرد. درختان این باغ 500 سال پیش توسط سربازان امپراتوری مینگ که از دیوار بزرگ محافظت می‌کردند، کاشته شدند.

ناگفته نماند که فصل بهار بهترین زمان برای بازدید از هوانگ‌هواچنگ است؛ زمانی که می‌توانید شاهد منظره‌ای خیره‌کننده از گل‌های وحشی زرد باشید. این بخش در حدود 75 کیلومتری پکن قرار دارد و امکاناتی مانند قایق‌سواری، دوچرخه‌سواری و… در اختیار گردشگران می‌گذارد.

بخش گوبیکو (Gubeikou)

گوبیکو در 145 کیلومتری پکن، یکی از بخش‌های استراتژیک دیوار بزرگ است. گوبیکو برای محافظت از پکن در برابر تهاجم قبایل مغول شمالی، یک بخش مهم بوده و در زمان باستان بیش از 130 نبرد در این‌جا رخ داده است. برج‌ها و دیوارهای این بخش کاملا دست‌نخورده و بازسازی‌نشده‌اند که باعث جذابیت بیشتر آن شده است. توصیه می‌شود با یک راهنمای محلی مجرب از این بخش دیوار دیدن کنید تا شما را به مسیر درست هدایت کند و داستا‌ن‌های نبردهای قدیمی را برایتان شرح دهد.

منطقه جویونگ ‌گوان (Juyongguan)

جویونگ‌گوان نزدیک‌ترین بخش دیوار به پکن (60 کیلومتری پکن) در دره‌ای قرار گرفته که توسط کوه‌های سرسبز احاطه شده است. این بخش به‌عنوان یک دژ نظامی حیاتی عمل کرده و از پکن در برابر مهاجمان دوران باستان محافظت می‌کرد. برخلاف بسیاری از بخش‌های دیگر دیوار بزرگ چین که فقط از دیوار و برج‌ها تشکیل شده‌اند، جویونگ‌گوان دارای قلعه‌ای چشم‌گیر است. این قلعه را می‌توان یکی از بزرگترین قلعه‌های دفاع از پکن باستان دانست.

ناگفته نماند که این بخش، با کوه‌های زیبا و سرسبزی احاطه شده است و مناظر زیبایی را، به‌خصوص در فصل بهار و پاییز به نمایش می‌گذارد.

دلیل ساخت دیوار چین

دیوار بزرگ چین در اصل به‌عنوان یک دفاع در زمان جنگ ساخته شده است. زمانی که امپراتور کین شی هوانگ برای اولین بار ساخت دیواری بلند را پیشنهاد کرد، هدف آن دفاع از ایالت‌های چین در برابر قبایل کوچ‌نشین شمال بود.

البته در طول سلسله هان (بین سال‌های 202 قبل از میلاد تا 220 پس از میلاد) دیوار بزرگ برای محافظت از تجارت جاده ابریشم هم مورد استفاده قرار می‌گرفت. در واقع، دیوار مرزی برای کنترل تجارت خارجی و داخلی و وضعیت مالیات کالاهای صادراتی و وارداتی از جاده ابریشم و همین‌طور کنترل مهاجرت بود.

معماری دیوار بزرگ چین

در ابتدا بد نیست بدانید که طول دیوار چین حدود 21,196 کیلومتر و میانگین ارتفاع دیوار چین حدود 7.8 متر است. در برخی نقاط، ارتفاع دیوار حتی تا 14 متر هم می‌رسد. دیوار بزرگ چین یک ساختار منفرد و پیوسته نیست و در اصل، از مجموعه‌ای از دیوارها و استحکامات تشکیل شده و سبک معماری آن اساسا دفاعی است. این سبک که برای محافظت از چین باستان در برابر تهاجمات ساخته شده، بسته به هر منطقه‌ای متفاوت است.

در واقع، مصالح مورد استفاده برای ساخت دیوار تا حد زیادی به زمینی که از آن عبور می‌کرد، بستگی داشت؛ برای دشت، استفاده از مصالحی چون خاک و چوب رایج بود، در حالی که در کوهستان، از سنگ استفاده می‌شد. هنگامی که سلسله مینگ به قدرت رسید، آجر به ماده انتخابی تبدیل شد؛ به ویژه در نزدیکی پکن. این سازگاری نشان می‌دهد که سازندگان چقدر باهوش بودند و از آنچه در دسترس بود برای خلق چنین سازه شگفت‌انگیزی استفاده کرده‌اند.

هزاران برج دیده‌بانی در امتداد دیوار پراکنده شده‌اند. این برج‌ها به‌عنوان نقاط دیده‌بانی برای سربازان، ذخیره‌سازی اسلحه و تامین سرپناه در مواقع لزوم عمل می‌کردند. همچنین پادگان‌ها، دروازه‌های متعدد و برج‌های سیگنال از دیگر بخش‌های مهم این دیوار بودند. در بخش‌هایی هم که ارتفاع زیادی دارند، برای تردد راحت افراد، پله ساخته شده‌ است. در نهایت، باید گفت که ساخت دیوار عظیم چین در زمان‌های مختلف، باعث شده تا شما اکنون بتوانید شاهد سبک‌های مختلفی از معماری کهن چینی در هر بخش باشید که قطعا خارق‌العاده است.

جاذبه های دیدنی اطراف دیوار چین

دیوار بزرگ چین خود به‌تنهایی یک جاذبه شگفت‌انگیز است که می‌تواند ساعت‌ها شما را محو زیبایی‌های تاریخی و طبیعی کند. مناظر سرسبز و خارق‌العاده اطراف دیوار، سازه‌های تاریخی آن، موزه‌های مختلف و دیدنی در بخش‌های مختلف دیوار، رستوران‌ها و غرفه‌های صنایع دستی و… همه از جاذبه‌های دیوار بزرگ چین هستند. با این حال، جاذبه‌های گردشگری دیگری هم در نزدیکی دیوار بزرگ قرار دارند که آژانس هواپیمایی ارائه‌دهنده تور شما را به بازدید از آنها خواهد برد. دیدنی‌های اطراف دیوار عبارتند از:

موزه دیوار بزرگ
شهر ممنوعه
میدان تیان‌آن‌من
کاخ تابستانی
شهر آبی گوبی
معبد هونگلو
پارک ملی جنگلی بادالینگ
دریاچه اردک وحشی

نحوه دسترسی به دیوار عظیم چین

پیش از آنکه نحوه دسترسی به دیوار را بررسی کنیم، باید بدانید که بهترین راه برای رفتن به دیوار بزرگ، سفر با یک راهنمای حرفه‌ای یا تور است. راهنما می‌تواند تاریخچه دیوار را برایتان توضیح دهد، بهترین نقاط عکس را به شما معرفی کند و به‌طور کلی، با حضور یک راهنما سفر راحت‌تر و لذت‌بخش‌تری به دیوار خواهید داشت.

برای دسترسی به دیوار، راه‌های متنوعی از طریق بخش‌های مختلف دیوار وجود دارند. چهار بخش بادالینگ، موتیانیو، سیماتای و جیانکو، بخش‌های توصیه‌شده در سراسر پکن، برای رفتن به دیوار هستند. شما می‌توانید با تور یا وسایل حمل‌ونقل عمومی مانند تاکسی، اتوبوس و قطار به این بخش‌ها دسترسی داشته باشید.

در بخش بادالینگ همیشه گردشگران زیادی وجود دارند و ممکن است ازدحام جمعیت برایتان خسته‌کننده باشد. موتیانیو را می‌توان یکی از بهترین راه‌های دسترسی به دیوار، خصوصا برای خانواده‌های دارای فرزند و افراد سالمند دانست. بخش جیانکو و جینشانلینگ برای کسانی که به‌دنبال ماجراجویی بیشتر و مکانی خلوت‌تر هستند، بسیار مناسب است. سیماتای هم تنهای بخشی است که هنگام شب باز خواهد بود و به شما امکان اقامت روی دیوار را می‌دهد. جدول زیر می‌تواند شما را برای انتخاب مسیر دسترسی به دیوار، بیشتر راهنمایی کند.

بخش
بادالینگ
موتیانیو
سیماتای
جیانکو

فاصله از پکن
1 ساعت و نیم
1 ساعت و نیم
2 ساعت
2 ساعت و نیم

منظره برای عکاسی (از 5)
4
4
4
5

میزان نیاز جسمانی (از 5)
2
2
4
5

میزان شلوغی (از 5)
5
4
3
1

بازسازی و توسعه گردشگری
بازسازی‌شده
بازسازی‌شده
دست‌نخورده
دست‌نخورده

مناسب برای
همه افراد، حتی معلولین
کودکان و سالمندان
کوهنوردان معمولی
کوهنوردان حرفه‌ای

بهترین زمان و ساعت بازدید از دیوار چین

بهترین زمان برای بازدید از دیوار بزرگ بهار و پاییز است. فصل بهار (آوریل تا می) هوا بسیار دل‌پذیر است و مناظر سبز و شکوفه‌های صورتی حسی همچون قدم گذاشتن در بهشت را القا می‌کنند. پاییز (سپتامبر تا نوامبر) هم زیباترین زمان برای بازدید از دیوار بزرگ و با داشتن آب‌و‌هوای صاف بهترین موقع برای پیاده‌روی است. در فصل پاییز کوه‌ها با رنگ‌های قرمز، طلایی، زرد و قهوه‌ای پوشانده شده‌ و منظره‌ای شگفت‌انگیز را به نمایش می‌گذارند.

بهترین ساعت بازدید از دیوار را هم می‌توان صبح زود و هنگام طلوع یا غروب خورشید دانست. بیشتر اوقات هنگام صبح، شما با شلوغی کمتری در دیوار مواجه می‌شوید و هنگام طلوع یا غروب خورشید هم، منظره دیوار به یک شاهکار زنده تبدیل می شود که قطعا تماشای آن فراموش‌نشدنی خواهد بود.

هزینه بازدید از دیوار چین

قیمت بازدید از دیوار چین، بسته به عوامل مختلفی می‌تواند متفاوت باشد؛ عواملی مانند سن، شرایط فرد و فصل بازدید از دیوار. در جدول زیر، قیمت ورودی دیوار در بخش‌های مختلف آن را در اختیارتان می‌گذاریم.

بخش
هزینه ورودی

بادالینگ

از 1 آوریل تا 31 اکتبر: 40 یوان
از 1 نوامبر تا 31 مارس: 35 یولان
کودکان زیر 18 سال و سالمندان بالای 60 سال: رایگان

موتیانیو

بزرگسالان: 40 یوان
سالمندان و کودکان زیر 1.4 متر: 20 یوان
کودکان زیر 1.2 متر: رایگان

جینشانلینگ

از 1 آوریل تا 31 اکتبر: 65 یوان
از 1 نوامبر تا 31 مارس: 55 یوان

سیماتای

بزرگسالان: 40 یوان
کودکان بین 1.2 تا 1.5 متر: 20 یوان
کودکان زیر 1.2 متر: رایگان

جیانکو
رایگان

هوانگ‌هواچنگ

بزرگسالان: 60 یوان
کودکان زیر 6 سال: رایگان
کودکان 6 تا 18 سال و افراد بالای 60 سال: نیم‌بها

گوبیکو
25 یوان

جویونگ‌گوان

از اول آوریل تا ۳۱ اکتبر: ۴۵ یوان
از اول نوامبر تا ۳۱ مارس: ۴۰ یوان
کودکان زیر 1.2 متر: رایگان

حقایقی جذاب از دیوار بزرگ چین

دیوار بزرگ طولانی‌ترین دیوار جهان با طولی معادل نیمی از خط استوا محسوب می‌شود که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. حقایق جالبی درباره این سازه باشکوه ساخته‌شده به دست بشر وجود دارند که در ادامه با شما به اشتراک می‌گذاریم.

امپراتور کین اولین کسی نبود که دیوار بزرگ را ساخت. او دیوارهای شمالی ایالاتی را که فتح کرده بود، به هم پیوند داد.
نیروی کار برای ساخت دیوار بزرگ شامل سربازان، دهقانان، محکومان و اسیران جنگی بودند.
مصالح اصلی ساخت دیوار خاک، سنگ، آهک و چوب بود. از زمان سلسله مینگ، عمدتا آجر مورد استفاده قرار می‌گرفت.
از سال 1644، زمانی که سلسله مینگ سرنگون شد، هیچ کار دیگری روی دیوار بزرگ برای اهداف نظامی انجام نشده است.
برخلاف گفته‌ها، انسان نمی‌تواند با چشم غیرمسلح، از فضا، دیوار بزرگ چین را ببیند.
محبوب‌ترین افسانه دیوار بزرگ، افسانه مون جیان‌نو است. طبق این افسانه، شوهر مون جیان‌نو هنگام ساختن دیوار می‌میرد و بین دیوار دفن می‌شود. گریه‌های او از دوری شوهرش به‌حدی تلخ بود که بخشی از دیوار فرو می‌ریزد و استخوان‌های شوهرش آشکار می‌شوند.
بخش گوبیکو از دیوار بزرگ دارای سوراخ‌های گلوله است که نشان از آخرین نبردی دارد که در دیوار بزرگ انجام شده است.
حدودا یک‌سوم از دیوار بزرگ چین، بدون باقی‌ماندن هیچ رد یا نشانی، ناپدید شده است.

چرا باید از دیوار بزرگ چین بازدید کنیم؟

دیوار بزرگ چین به‌عنوان نمادی از قدرت و اراده چینی‌ها در طول تاریخ شناخته می‌شود. این سازه در سال 1987، در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت و امروزه یکی از پربازدیدترین مکان‌های گردشگری جهان به شمار می‌رود.

مناظر زیبا و دیدنی اطراف دیوار، قدمت تاریخی و اهمیت دیوار به‌عنوان یکی از بزرگترین عجایب ساخته دست بشر در جهان و اهمیت فرهنگی آن، همه از دلایلی هستند که چرا باید از این شاهکار عظیم دیدن کنیم. بازدید از دیوار بزرگ سفری است که تاریخ، فرهنگ و زیبایی طبیعی را ترکیب می‌کند و بی‌شک تجربه‌ای فراموش‌نشدنی خواهد بود.

سازه عظیم سرزمین چین را با مهرپرواز ببینید

دیوار بزرگ چین، به‌عنوان طولانی‌ترین سازه جهان، نه‌تنها یک شاهکار مهندسی باستانی است، بلکه نمادی از مقاومت و تاریخ پرفرازونشیب مردم چین محسوب می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم که برای بازدید از دیوار بزرگ چین و به‌طور کلی سفر به چین، با رزرو تور چین سفر لذت‌بخش‌تری را تجربه کنید. بازدید از این سازه شگفت‌انگیز یک تجربه به‌یادماندنی از تاریخ و فرهنگ چین را برای گردشگران فراهم می‌کند.

آژانس هواپیمایی مهرپرواز از سال 1390 در خدمت گردشگران عزیز ایرانی است تا با ارتباطی مؤثر با هتل‌داران و مدیران گردشگری در نقاط مختلف دنیا، مسیر توریسم را در ایران هموار سازد. پس اگر به دیدن شهرها و کشورهای جدید علاقه دارید و جزء کسانی هستید که همیشه چمدانی حاضروآماده برای سفر دارند، فرصت را از دست ندهید و برای رزرو تورهای خارجی به www.mehrparvaz.com مراجعه کنید.

منبع خبر دیوار چین؛ طویل ترین معجزه در سرزمین اژدها پایگاه خبری تکنا به آدرس تکنا میباشد.

تکنا

دیوار چین را می‌توان یکی از بزرگترین سازه‌های دفاعی جهان و از شاهکارهای مهندسی بشر دانست که طی چندین قرن، توسط سلسله‌های مختلف چینی ساخته شده است. این دیوار با طولی حدود 21196 کیلومتر برای محافظت از حملات اقوام مهاجم به‌ویژه مغول‌ها از شرق تا غرب چین کشیده شده است. این شاهکار معماری دفاعی باستانی،
منبع خبر دیوار چین؛ طویل ترین معجزه در سرزمین اژدها پایگاه خبری تکنا به آدرس تکنا میباشد.

Leave a Comment

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *